نمودار رشد کودک چیست؟
نمودار رشد کودک، نموداری است که تغییرات رشدی کودک را در گذر زمان نشان می‌دهد.
نمودار رشدی، در حقیقت دو نمودار است که در یک صفحه واحد نمایش داده می‌شود.
در این نمودارها وضعیت جسمانی کودک در مقایسه با هم سن و سالانش قرار می‌گیرد.
این نمودارها اندازه گیری شاخص‌های ضروری رشد را شامل می‌شوند.
از جمله مواردی که در نمودار رشدی بررسی می‌شود باید به موارد زیر اشاره کرد.
نمودار رشد کودک برای نوزادان تا 36 ماهگی
در این سنین، نمودار رشدی شامل موارد زیر است.
– قد و وزن متناسب با سن
– اندازه دور سر متناسب با سن
– وزن متناسب با قد کودک
نمودار رشدی برای کودکان و نوجوانان
تفاوت نمودار رشد کودک در این سن نسبت به دوران قبل از 3 سالگی این است که اندازه دور سر در این دوران اهمیت آن چنانی ندارد و بررسی آسیب‌هایی مانند میکروسفالی، هیدوسفالی و یا ماکروسفالی باید در همان دوران اولیه رشد بررسی گردد. نمودار رشدی از سن 3 تا 20 سالگی شامل بررسی موارد زیر می‌شود.
– شاخص توده بدنی (BMI) متناسب با سن
– قد و وزن متناسب با سن
در کودکان پیش دبستانی تنها قد و وزن متناسب با سن در نمودار رشدی بررسی می‌شود.
علل استفاده پزشکان از نمودار رشد کودک
نمودارهای رشدی بخشی از ارزیابی‌های استاندارد مرتبط با رشد هستند. این نمودارها به ما نشان می‌دهند که کودک در مقایسه با هم سن و سالان وهم جنسان خود چگونه رشد می‌کند. همچنین نمودارهای رشدی در مورد الگوی تغییرات قد و وزن نیز اطلاعات خوبی جمع‌آوری میکنند.
فرض کنید کودکی تا 2 سالگی الگوی رشد ثابت و متناسب با همسالانش را دارد اما پس از آن ناگهان دچار توقف و تأخیر در رشد می‌شود. ثبت این موارد به پزشک کمک می‌کند که زودتر در مورد بروز مشکلات سلامتی به تشخیص مناسب برسد و به دنبال آن درمان‌های لازم نیز سریع‌تر آغاز شوند.
صدک‌ها در نمودار رشدی چه اطلاعاتی به ما می‌دهند؟
صدک‌ها در حقیقت جایگاه کودک را نشان می‌دهند یعنی کمک میکنند تا بفهمیم کودک از نظر شاخص‌های رشدی چه جایگاهی نسبت به هم سن و سالانش دارد. وقتی پزشک یا مسئول بهداشت وزن و قد کودک را روی نمودار ثبت می‌کند طبق آن نقطه می‌تواند بفهمد که کودک در کدام صدک قرار گرفته است. هرچقدر کودک در صدک بالاتری قرار بگیرد یعنی نسبت به همسالانش بزرگ‌تر است و هرچه در صدک پایین‌تری قرار داشته باشد یعنی نسبت به سایرین کوچک‌تر و رشد کم‌تری دارد.
سؤالات متداول
– چرا در نمودار رشدی اندازه دور سر کودک بررسی می‌شود؟
اندازه دور سر در کودکان می‌تواند اطلاعات خوبی در مورد رشد مغزی به ما بدهد. بزرگ‌تر بودن، کوچک‌تر بودن یا توقف رشد اندازه دور سر می‌تواند هشداری از یک آسیب جدی باشد. برای مثال بزرگ بودن غیرطبیعی سر ممکن است ناشی از بیماری هیدروسفالی باشد. در این بیماری مایع درون مغزی تجمع می‌کند و منجر به بزرگ شدن سر می‌شود. همچنین کوچک بودن سر نیز می‌تواند نشان دهنده توقف رشد مغزی باشد. با این حال اندازه دور سر تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد.
– آیا همه کودکان در یک نمودار رشدی مقایسه می‌شوند؟
خیر. دختران و پسران در نمودارهای جداگانه‌ای بررسی می‌شوند چراکه الگوهای رشدی در بین دو جنس متفاوت است.
– نمودار رشدی شامل چه شاخص‌های اندازه گیری است؟
تا 36 ماهگی شاخص‌های ارزیابی قد، وزن و اندازه دور سر را شامل می‌شود اما از 3 سالگی به بعد این شاخص‌ها شامل قد، وزن و شاخص توده بدنی است.